Over kinderen, boeken en voorlezen...

Ik ben een echte boekenwurm. Lezen is voor mij als ademen, ik kan niet zonder letters. Ik ben opgegroeid met een bibliothecaresse als moeder. Jullie begrijpen dat mijn liefde voor het geschreven woord met de paplepel is ingegoten. Als klein meisje kon ik niet wachten om te leren lezen. Ik wilde dolgraag ontdekken hoe het was om zelf die prachtige boeken door te bladeren en al die magische verhalen te kunnen lezen. Geen afhankelijkheid meer van volwassenen die me konden voorlezen. Heerlijk!
Mijn liefde voor boeken is altijd gebleven. Ik heb er zelfs mijn werk van gemaakt. Ik ben docente Nederlands geworden en aan die beroepskeuze lag mijn passie voor boeken ten grondslag. En vooruit, met een studie Nederlands heb je ook een fijne, brede opleiding te pakken waar je veel kanten mee uit kunt. Soît! 
Waar ik met dit stukje geschiedenis heen wil? Wel, ik wil jullie vandaag iets vertellen over kinderboeken en voorlezen. Iets dat ik niet kan zonder mijn achtergrond erbij te betrekken. Ik kan er namelijk niet omheen dat ik naast mama van een kleine smurf ook een soort van uhhh... pro ben op voorleesgebied en dat ik best het één en ander afweet van hoe je de jeugd aan het lezen krijgt. Niet alleen door al die uren dat ik leerlingen heb getracht de kunst van het vertellen te leren, niet enkel door al die uren dat ik mijn klassen heb voorgelezen op regenachtige vrijdagmiddagen, niet omdat ik gortdroge colleges heb gevolgd over taalontwikkeling en vooral ook niet alleen omdat mijn moeder misschien wel de beste verhalenverteller van Nederland is. Zie het meer als een driedubbele samenloop van omstandigheden waardoor ik mijn skills enorm heb kunnen verfijnen en veel kennis heb opgedaan.
Goed, je hebt dus een kind gekregen en van de kraamvisite een lading gezellige boekjes. Althans, zo ging het in huize In a flow around the world. (Blijkbaar overspoel je een Neerlandica met een uitgesproken mening over kinderkleertjes met stapels voorleesboeken. Heel veilig, dat snap ik. Zeker ook heel leuk en prettig, laten we wel zijn...) Je maakt mij altijd blij met boeken, of ze nu voor mezelf zijn of voor de kleine maestro. Op een gegeven moment bereik je het punt dat je denkt: mmm, misschien moet ik mijn koter gaan voorlezen of met een boekje laten scharrelen. Maar ja, hoe pak je dat aan?
Ik droomde tijdens mijn zwangerschap al van boekjes lezen met mijn baby. Echt, dat leek me geweldig! Ik zou mijn liefde voor boeken wel eens even over gaan dragen aan die kleine man. Mijn hele omgeving riep ook altijd hoe belangrijk het was, om vroeg te beginnen met voorlezen want dan leerden kinderen al vroeg hoe leuk boeken waren. Tja, ik was natuurlijk de laatste om daar iets tegenin te brengen met mijn passie voor boeken maar ik moest daar toch een kleine kanttekening bij maken. Desalniettemin keek ik enorm uit naar een beetje kneuterig op de bank zitten met mijn koter en een stapel boekjes. Yep, ik zag het helemaal voor me.
Veel mensen verwarren twee zaken. Te weten dat kinderen moet leren ervaren dat boeken interessant zijn en dat lezen bijdraagt aan de taalontwikkeling. Er zit hier een wezenlijk verschil tussen. Van voorlezen krijgen baby's namelijk niet direct interesse in boeken an sich. Bij hele jonge kinderen werkt het horen van je stem rustgevend en bij wat oudere kindjes draagt het luisteren naar boekentaal bij aan de taalontwikkeling. Wat wel van belang is, is dat je kind in contact komt met andere vormen van taal naast spreektaal en daar draagt voorlezen aan bij. Voorlezen onder de zes maanden is nogal overrated aangezien het geen drol uitmaakt of je de krant voorleest, reclamefolders of Annie M.G. Smith. Maar goed, het kan ook absoluut geen kwaad en zolang zowel jij als de kleine gup er plezier in hebben, is het helemaal prima natuurlijk.
Pas bij oudere baby's draagt voorlezen bij aan de taalontwikkeling alleen is het niet altijd zo zaligmakend als men soms wil doen geloven. Vaak praten we wat simplistisch tegen kleine koters en in boeken worden meestal andere woorden gebruikt dan die we zelf zouden kiezen in het dagelijks leven. Voor een goede taalontwikkeling dien je kinderen echter wel bloot te stellen aan een breder spectrum aan input. Wanneer je dit wat extra wilt stimuleren, vergeet dan niet te zingen en te dansen met je kleine, lekker veel te praten tegen en met je baby en hem of haar bloot te stellen aan situaties met veel interactie. Ook al praat je mini nog lang niet, laat jouw geklets geen eenrichtingsverkeer zijn. Geef je baby de gelegenheid om op de eigen manier antwoord te geven. Ook al versta je er geen hol van of word je enkel glazig aangekeken.
Het verschil tussen voorlezen en boeken ervaren, werd mij mij haast pijnlijk duidelijk gemaakt door mijn stronteigenwijze baby. Deze mama zat namelijk, zoals zovelen met mij, startklaar met een schattig boekje toen meneer een maand of vier was. Sam was er alleen totaal niet in geïnteresseerd. Hij vond het veel gezelliger als ik tegen hem babbelde en liedjes met hem zong. Bij voorlezen begon hij veelal na een minuut te huilen. Geen idee hoe het kwam maar hij vond er geen klap aan. Zo nu en dan waagde ik eens een nieuwe poging maar het heeft echt tot ruim een jaar geduurd voordat hij voorlezen ging waarderen. Ik baalde ervan want tja, dan moet je als docent Nederlands gaan vertellen dat je nieuwbakken baby keihard gaat janken bij een gezellig boekje. Daar stond ik dan met mijn goede gedrag. Hoe vaak ik niet quasi glimlachend heb verteld dat Sam boeken haatte, zijn niet meer op een hand te tellen. Nu mag ik graag een beetje overdrijven, maar zoonlief werd domweg niet vrolijk van een potje voorlezen. Jammer!
Maar dat voorlezen niet zo in de smaak viel, wilde niet zeggen dat ik Sam niet een beetje kon stimuleren met boekjes. Het voorlezen heb ik tijdelijk op een laag pitje gezet omdat ik niet wilde dat hij het zou gaan associëren met iets negatiefs. Ik ben meer de nadruk gaan leggen op hoe leuk het kan zijn om een boek te ervaren. Ik heb het idee dat veel ouders daar wel eens aan voorbij gaan terwijl dat juist de manier is om kiddo's te leren dat boekjes hartstikke tof zijn. Wat vooral van belang is, is dat mini's leren wat het boekidee is. Oftewel dat een boek een ding is met een voorkant en achterkant. En dat er achter iedere bladzijde weer een nieuwe verrassing schuilt.
Wanneer je je kind het boekidee aanleert is het belangrijk dat je hem of haar volgt. Het is dus niet de bedoeling dat jij allemaal dingen gaat aanwijzen of op volgorde het boekje doorbladert. Benoem juist de dingen waar je baby naar wijst of langer naar kijkt. En echt, het maakt geen donder uit of ze het boekje van voor naar achteren lezen of dat ze het andersom doen of domweg middenin beginnen. Dat is iets wat in ons systeem zit dus laat dat los. Bij baby's van een paar maanden oud kun je beginnen met boekjes met vormen in zwart-wit. Dit contrast is voor hen het duidelijkst waarneembaar. Wij hebben deze boekjes gewoon geleend van de bibliotheek maar je kunt ze ook zelf aanschaffen natuurlijk.
Er bestaan veel kartonnen boekjes voor kinderen met simplistische tekeningen in zwart-wit. Soms met wat kleur erbij maar lang niet altijd. Voor volwassenen oogt dat misschien wat saai maar voor baby's zijn dit juist duidelijke boeken omdat ze, zoals ik zojuist al zei, het contrast goed kunnen onderscheiden en niet teveel worden afgeleid van wat ze zien. Een goed voorbeeld hiervan is het boekje  Wij houden van knuffelen van Yusuke Yonezu. Sam ontving het een poosje geleden van uitgeverij De Vier Windstreken. Toen we het pakketje openden, dacht ik dat zoonlief het misschien niet meer zo leuk zou vinden omdat hij al wat groter is. Dat bleek echter niets uit te maken. Ook als je anderhalf bent, zijn dit type boekjes nog erg vermakelijk. Wij hebben in de boekenkast in de woonkamer een vak ingeruimd voor kinderboekjes. De plank waarop Sam's leesvoer staat, is voor hem op grijphoogte dus hij heeft de hele dag toegang tot zijn boeken. Wij houden van knuffelen pakt hij iedere dag. Zegt genoeg lijkt me! Het is dan ook een heel schattig exemplaar met al die vrolijke dierentekeningen en doorkijkjes.
Uiteindelijk is het hier met voorlezen ook helemaal goed gekomen. Kwestie van geduld. Begin dit jaar besloot ik Sam voor te gaan lezen wanneer hij in bed lag. Voorheen was er altijd strijd omdat hij de voorleesboeken kapot scheurde maar uhhh... als hij opgesloten ligt in zijn ledikant kan hij er lekker niet bij. Het hoort nu bij het slaapritueel al zijn wij niet heel strict met rituelen en dergelijke. Meneer viel lang in slaap aan de borst en dan kwakte ik hem maffend zijn bed in. Kleine jongens worden echter groot en gaan niet meer knock-out van moedermelk. Een gezellig verhaaltje voorlezen is inmiddels een goed alternatief gebleken om naar droomland te vertrekken. Daar vertel ik een andere keer nog wel eens iets over. Voor nu laat ik het hierbij...

Deze blog is tot stand gekomen in samenwerking met De Vier Windstreken.

Volg mij nu ook op Bloglovin, Instagram, Facebook en Pinterest.